مقدمه‌ای بر پروتکل‌های اینترنتی
پروتکل‌های اینترنتی، قوانین و استانداردهایی هستند که نحوه تبادل اطلاعات بین دستگاه‌های مختلف در اینترنت را تعیین می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین این پروتکل‌ها HTTP یا Hypertext Transfer Protocol است. هر بار که شما یک وب‌سایت را باز می‌کنید یا اطلاعاتی از اینترنت دریافت می‌کنید، در واقع از HTTP استفاده کرده‌اید. این پروتکل به مرورگرها و سرورها اجازه می‌دهد تا به طور مؤثر و سریع اطلاعات را رد و بدل کنند.
در ادامه، به بررسی پروتکل HTTP می‌پردازیم.
شما می توانید برای یادگیری مبانی وب به دوره آموزش http و مبانی web در سایت باگتو مراجعه کنید
پروتکل HTTP چیست؟
پروتکل HTTP در سال 1990 توسط تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) ابداع شد. این پروتکل برای انتقال صفحات وب و اطلاعات به شکل ابرمتن (Hypertext) طراحی شده است. به طور ساده، HTTP به سرورها و مرورگرها اجازه می‌دهد تا با هم صحبت کنند. هر زمانی که شما در مرورگر خود آدرس یک وب‌سایت را وارد می‌کنید و صفحه مورد نظر به شما نمایش داده می‌شود، در پس‌زمینه، پروتکل HTTP اطلاعات را از سرور گرفته و به مرورگر شما منتقل کرده است.
ابرمتن (Hypertext) چیست؟
ابرمتن یا Hypertext به نوعی از متن گفته می‌شود که می‌تواند شامل لینک‌هایی به صفحات دیگر باشد. این لینک‌ها شما را به منابع دیگری هدایت می‌کنند، مانند صفحات وب، تصاویر یا فایل‌های ویدئویی.
تصور کنید که شما در حال خواندن یک مقاله هستید و در متن آن لینکی وجود دارد که شما را به صفحه دیگری هدایت می‌کند. این لینک‌ها بخشی از ابرمتن هستند. هدف از استفاده از ابرمتن این است که شما به راحتی بتوانید بین اطلاعات مختلف در اینترنت حرکت کنید.
نحوه کار پروتکل HTTP
پروتکل HTTP با استفاده از یک مدل ساده به نام درخواست و پاسخ (Request/Response)کار می‌کند. در این مدل، مرورگر شما (کلاینت) درخواست (Request) را به سرور ارسال می‌کند و سرور هم در پاسخ، اطلاعات درخواستی را برای مرورگر شما می‌فرستد.
برای مثال:
1. شما آدرس یک وب‌سایت را در مرورگر وارد می‌کنید.
2. مرورگر شما یک درخواست HTTP برای سرور آن وب‌سایت ارسال می‌کند.
3. سرور، اطلاعات صفحه وب (مانند تصاویر، متن و ویدیوها) را به مرورگر شما ارسال می‌کند.
4. مرورگر این اطلاعات را دریافت کرده و به شکل یک صفحه وب به شما نمایش می‌دهد.
نکته مهم درباره پروتکل HTTP این است که بی‌حالت (Stateless) است. یعنی سرور نیازی ندارد که به یاد داشته باشد شما در گذشته چه کارهایی انجام داده‌اید. هر درخواست جدید به عنوان یک درخواست مستقل در نظر گرفته می‌شود.
روش‌های مختلف درخواست در HTTP
پروتکل HTTP از چندین روش مختلف برای ارسال درخواست‌ها به سرور استفاده می‌کند که به آن‌ها متد (Method) می‌گویند. در اینجا چند نمونه از متدهای اصلی HTTP را توضیح می‌دهیم:
- GET: این روش برای دریافت اطلاعات از سرور استفاده می‌شود. مثلاً وقتی شما یک صفحه وب را باز می‌کنید، مرورگر شما از متد GET استفاده می‌کند تا محتویات آن صفحه را دریافت کند.
- POST: از این روش برای ارسال داده‌ها به سرور استفاده می‌شود. برای مثال، وقتی فرم ثبت‌نام را در یک وب‌سایت پر می‌کنید و ارسال می‌کنید، مرورگر شما از متد POST برای ارسال اطلاعات به سرور استفاده می‌کند.
- PUT: از این روش برای به‌روزرسانی اطلاعات روی سرور استفاده می‌شود. مثلاً اگر بخواهید یک مقاله را در یک وب‌سایت ویرایش کنید، متد PUT برای ارسال تغییرات استفاده می‌شود.
- DELETE: این متد برای حذف اطلاعات از سرور به کار می‌رود. اگر مثلاً بخواهید یک فایل را از سرور پاک کنید، از متد DELETE استفاده می‌شود.
- HEAD: این متد شبیه GET است، اما فقط اطلاعات هدر (Header) را برمی‌گرداند و خود محتوا را ارسال نمی‌کند. معمولاً از HEAD برای بررسی وضعیت یک صفحه یا فایل استفاده می‌شود.
- PATCH: برای انجام تغییرات جزئی و موضعی در داده‌ها استفاده می‌شود. برخلاف PUT که کل اطلاعات را به‌روزرسانی می‌کند، PATCH فقط قسمت‌هایی که تغییر کرده را به‌روزرسانی می‌کند.
اجزای سیستم‌های مبتنی بر HTTP
یک سیستم مبتنی بر HTTP از اجزای مختلفی تشکیل شده است:
1. کلاینت (Client): این همان مرورگر وب شماست که درخواست‌ها را به سرور ارسال می‌کند.
2. سرور (Server): سیستمی که درخواست‌های کلاینت را دریافت کرده و اطلاعات را برمی‌گرداند.
3. شبکه (Network): شبکه اینترنتی که ارتباط بین کلاینت و سرور را فراهم می‌کند.
4. پورت‌ها (Ports): نقاط ارتباطی که برای ارسال و دریافت اطلاعات استفاده می‌شوند. مثلاً HTTP از پورت 80 استفاده می‌کند و HTTPS از پورت 443.
ساختار درخواست‌ها و پاسخ‌ها در HTTP
هر درخواست و پاسخی در HTTP از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
- خط درخواست (Request Line): شامل نوع متد (GET یا POST) و آدرس منبعی که درخواست شده است.
- هدرها (Headers): اطلاعات تکمیلی درباره درخواست یا پاسخ، مانند نوع مرورگر یا زبان مورد استفاده.
- بدنه (Body): این بخش شامل داده‌هایی است که بین کلاینت و سرور تبادل می‌شوند. در متدهایی مثل POST، اطلاعات فرم‌ها در این بخش قرار می‌گیرند.
برای مثال، اگر شما یک فرم ثبت‌نام را ارسال کنید، اطلاعات شما در بخش بدنه قرار می‌گیرد و به سرور فرستاده می‌شود.
تفاوت HTTP و HTTPS
HTTPS نسخه امن‌تر پروتکل HTTP است. حرف "S" در HTTPS به معنای Secure (امن) است. HTTPS با استفاده از پروتکل‌های امنیتی مانند SSL یا TLS ، ارتباطات بین مرورگر و سرور را رمزنگاری می‌کند. این رمزنگاری باعث می‌شود که اطلاعاتی مثل رمزهای عبور یا اطلاعات کارت اعتباری شما در طول انتقال امن باقی بماند.
در دنیای امروز، بیشتر وب‌سایت‌ها از HTTPS استفاده می‌کنند تا اطلاعات کاربرانشان در برابر هکرها محافظت شود. به همین دلیل، همیشه باید توجه کنید که وب‌سایتی که از آن استفاده می‌کنید، از HTTPS استفاده کند، مخصوصاً زمانی که اطلاعات حساس وارد می‌کنید.
نتیجه‌گیری
پروتکل HTTP یکی از اصلی‌ترین پروتکل‌های اینترنت است که به شما امکان می‌دهد به صفحات وب دسترسی پیدا کنید و اطلاعات را ارسال و دریافت کنید. این پروتکل به مرورگرها و سرورها امکان می‌دهد تا به راحتی با هم ارتباط برقرار کنند. با استفاده از متدهای مختلفی مثل GET و POST، HTTP به شما اجازه می‌دهد که به سرعت و به راحتی به اینترنت متصل شوید.
همچنین با آمدن HTTPS، امنیت تبادل اطلاعات در اینترنت بهبود پیدا کرده و امروزه بسیاری از وب‌سایت‌ها از این پروتکل برای محافظت از اطلاعات کاربران استفاده می‌کنند.
برای افزودن دیدگاه خود، نیاز است ابتدا وارد حساب کاربری‌تان شوید