سرور چیست؟ معرفی سرور به زبان ساده

همه ما از رایانه استفاده می کنیم - برخی از ما تمام روز و هر روز با لپ تاپ خود کار می کنیم. اما رایانه های شخصی یا کاری ما چگونه به اینترنت متصل می شوند، فایل ها را به اشتراک می گذارند، ایمیل ارسال می کنند و سایر کارها را انجام می دهند؟ این نقش سرورها است.
سرور و نحوه کار کردن یکی ازز مفاهیه پایه وب است برای یاگیری مبانی وب دوره کوتاه و بسیار کاربردی آموزش http و مبانی web را حتما ببینید.

سرور چیست؟

سرور (Server) یک کامپیوتر یا دستگاهی است که وظیفه ارائه خدمات به سایر دستگاه‌ها یا کاربران را بر عهده دارد. به زبان ساده، سرور بستری است که اطلاعات، برنامه‌ها و منابع مختلف را ذخیره می‌کند و آن‌ها را به دستگاه‌های متصل (معمولاً کلاینت‌ها) ارائه می‌دهد. سرورها می‌توانند در شبکه‌های کوچک مانند شبکه‌های خانگی یا در مقیاس بزرگ‌تر مانند اینترنت مورد استفاده قرار گیرند.

سرورها اغلب برای میزبانی وب‌سایت‌ها، مدیریت ایمیل‌ها، نگهداری اطلاعات و انجام پردازش‌های سنگین استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، یک وب سرور ممکن است اطلاعات یک فروشگاه آنلاین را در اختیار کاربران قرار دهد، یا یک میل سرور ایمیل‌های مربوط به یک شرکت را ارسال و دریافت کند. همچنین، سرورهای بازی آنلاین مانند آن‌هایی که بازی‌هایی نظیر Minecraft را پشتیبانی می‌کنند، نمونه‌های دیگر از کاربردهای روزمره سرورها هستند. علاوه بر این، سرورها می‌توانند خدمات پیچیده‌تری مانند پردازش داده‌های بزرگ یا اجرای برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را ارائه دهند. این دستگاه‌ها به طور معمول به صورت 24 ساعته روشن هستند تا همیشه خدمات‌رسانی کنند.

انواع سرورها از نظر ارتباطی

سرورها از نظر نوع ارتباطی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. سرورهای فیزیکی (Physical Server)

این نوع سرورها سخت‌افزار مستقلی دارند و معمولاً در مراکز داده (Data Centers) نگهداری می‌شوند. این سرورها برای ارائه عملکرد بالا طراحی شده‌اند و می‌توانند به صورت اختصاصی برای یک سازمان یا کاربرد خاص استفاده شوند. به عنوان مثال، یک شرکت بزرگ ممکن است از چندین سرور فیزیکی برای میزبانی داده‌ها و اجرای برنامه‌های خود استفاده کند.

2. سرورهای مجازی (Virtual Server)

سرورهای مجازی بر روی یک سرور فیزیکی ایجاد می‌شوند و از طریق نرم‌افزارهای مجازی‌سازی به چندین سرور مستقل تقسیم می‌شوند. این نرم‌افزارها با ایجاد لایه‌ای میان سخت‌افزار و سیستم‌عامل، امکان اجرای همزمان چندین سیستم‌عامل را روی یک سخت‌افزار فراهم می‌کنند. به این ترتیب، منابع سرور فیزیکی به صورت بهینه‌تر استفاده می‌شود. این نوع سرورها به دلیل کاهش هزینه‌ها و افزایش انعطاف‌پذیری بسیار محبوب هستند. نمونه‌هایی از نرم‌افزارهای مجازی‌سازی شامل VMware، Hyper-V و KVM هستند. در بسیاری از شرکت‌ها، این سرورها به عنوان زیرساخت اصلی ارائه خدمات ابری استفاده می‌شوند.

انواع سرورها از نظر کاربرد

سرورها بر اساس کاربرد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از مهم‌ترین انواع سرورها عبارتند از:

1. وب سرور (Web Server)

این سرورها وظیفه میزبانی و ارائه وب‌سایت‌ها را بر عهده دارند. به عنوان مثال، سرورهای آپاچی (Apache) و Nginx از معروف‌ترین وب سرورها هستند. این سرورها اطلاعات صفحات وب را پردازش کرده و به مرورگرهای کاربران ارسال می‌کنند.

2. دیتابیس سرور (Database Server)

این سرورها برای ذخیره و مدیریت اطلاعات پایگاه داده استفاده می‌شوند. نمونه‌هایی از این نوع سرورها شامل MySQL، PostgreSQL و Microsoft SQL Server هستند. این سرورها معمولاً برای تحلیل داده‌ها و ذخیره اطلاعات حیاتی سازمان‌ها استفاده می‌شوند.

3. فایل سرور (File Server)

این سرورها برای ذخیره و اشتراک فایل‌ها در شبکه به کار می‌روند. کاربران می‌توانند از طریق شبکه به فایل‌ها دسترسی داشته باشند. فایل سرورها در محیط‌های اداری برای اشتراک‌گذاری اسناد و پروژه‌ها بسیار مفید هستند.

4. میل سرور (Mail Server)

میل سرورها برای ارسال، دریافت و مدیریت ایمیل‌ها استفاده می‌شوند. نمونه‌هایی از این سرورها شامل Microsoft Exchange و Postfix هستند. این سرورها به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا ایمیل‌های داخلی و خارجی خود را به صورت منظم مدیریت کنند.

5. سرور برنامه (Application Server)

این نوع سرورها محیطی برای اجرای نرم‌افزارها و برنامه‌های کاربردی فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، سرورهای Tomcat و GlassFish برای اجرای برنامه‌های جاوا استفاده می‌شوند. همچنین، این سرورها می‌توانند برنامه‌های تحت وب و موبایل را پشتیبانی کنند.

6. سرور بازی (Game Server)

این سرورها به صورت خاص برای اجرای بازی‌های آنلاین طراحی شده‌اند. آن‌ها بازی‌ها را اجرا می‌کنند و اطلاعات بازیکنان را در زمان واقعی مدیریت می‌کنند.

سرورها کجا نگهداری می‌شوند؟

سرورها معمولاً در اتاق‌های مخصوص یا مراکز داده نگهداری می‌شوند تا از دسترسی افراد غیرمجاز محافظت شوند. سرورهایی که به صورت راه‌دور مدیریت می‌شوند، معمولاً در مراکز داده‌ای هستند که سخت‌افزار آن‌ها توسط شرکت‌های دیگر مدیریت می‌شود.

چرا سرورها همیشه روشن هستند؟

سرورها به طور مداوم خدمات ارائه می‌دهند و به همین دلیل معمولاً خاموش نمی‌شوند. هرگونه قطعی در سرور می‌تواند باعث مشکلاتی برای کاربران یا کسب‌وکارها شود. به همین دلیل، سرورها اغلب طوری طراحی می‌شوند که تحمل خطا داشته باشند.

آیا هر کامپیوتری می‌تواند سرور باشد؟

بله، هر کامپیوتری با نرم‌افزار مناسب می‌تواند به سرور تبدیل شود. برای مثال، می‌توان یک برنامه سرور FTP روی کامپیوتر نصب کرد و فایل‌ها را بین سایر دستگاه‌ها به اشتراک گذاشت. اما باید نکاتی را در نظر گرفت:

1. کامپیوتر و نرم‌افزار سرور باید به طور مداوم در حال اجرا باشند.
2. منابع کامپیوتر (مانند پهنای باند و پردازش) ممکن است برای انجام کارهای دیگر محدود شود.
3. اگر خدمات شما محبوب شوند، کامپیوترهای معمولی ممکن است توانایی پاسخگویی به درخواست‌ها را نداشته باشند.

تفاوت سرورها با کامپیوترهای معمولی

سرورها و کامپیوترهای معمولی (مانند لپ‌تاپ یا دسکتاپ) از نظر عملکرد و طراحی تفاوت‌های بسیاری دارند:

1. سخت‌افزار

سرورها از سخت‌افزارهای قدرتمندتر و مقاوم‌تری نسبت به کامپیوترهای معمولی برخوردارند. به عنوان مثال، بسیاری از سرورها از پردازنده‌های Xeon اینتل یا EPYC AMD استفاده می‌کنند که برای پردازش موازی طراحی شده‌اند. همچنین، حافظه RAM در سرورها معمولاً بیش از 64 گیگابایت است و در برخی موارد به چندین ترابایت نیز می‌رسد. این سخت‌افزارها معمولاً شامل پردازنده‌های چند هسته‌ای قوی، حافظه RAM بزرگ‌تر و ذخیره‌سازی سریع‌تر (مانند RAID) هستند.

2. پایداری

سرورها برای کار به صورت 24/7 طراحی شده‌اند و از سیستم‌های خنک‌کننده و منبع تغذیه اضافی (Redundant Power Supply) بهره می‌برند تا در مواقع خرابی نیز بتوانند به کار خود ادامه دهند.

3. سیستم عامل

سرورها از سیستم عامل‌های خاصی مانند Windows Server یا Linux Server استفاده می‌کنند که برای مدیریت منابع و خدمات بهینه‌سازی شده‌اند. این سیستم عامل‌ها قابلیت‌های پیشرفته‌تری مانند مدیریت دسترسی کاربران و تنظیمات پیشرفته شبکه را فراهم می‌کنند.

4. امنیت

سرورها به دلیل حساسیت بالا معمولاً از نرم‌افزارها و پروتکل‌های امنیتی پیشرفته‌تری استفاده می‌کنند. این پروتکل‌ها شامل رمزگذاری اطلاعات و فایروال‌های قوی می‌شوند.

سیستم عامل‌های سرور

سیستم عامل سرور به نرم‌افزاری گفته می‌شود که بر روی سرور نصب می‌شود و امکان مدیریت منابع و خدمات را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، یک سیستم عامل سرور می‌تواند منابعی مانند پردازنده، حافظه و فضای ذخیره‌سازی را به صورت پویا به برنامه‌های مختلف تخصیص دهد و با نظارت بر استفاده از این منابع، عملکرد سرور را بهینه کند. برخی از محبوب‌ترین سیستم عامل‌های سرور عبارتند از:

1. لینوکس سرور (Linux Server)

سیستم عامل لینوکس با توزیع‌هایی مانند Ubuntu Server، CentOS و Debian یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای سرورها است. این سیستم عامل به دلیل پایداری و امنیت بالا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، بسیاری از خدمات ابری بر پایه لینوکس اجرا می‌شوند.

2. ویندوز سرور (Windows Server)

این سیستم عامل توسط مایکروسافت توسعه داده شده و امکانات گسترده‌ای برای مدیریت شبکه و خدمات ارائه می‌دهد. نسخه‌های معروف شامل Windows Server 2019 و 2022 هستند. این سیستم عامل اغلب در محیط‌های سازمانی استفاده می‌شود.

3. یونیکس (Unix)

یونیکس یک سیستم عامل قدیمی و قدرتمند است که هنوز در برخی از سرورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم عامل بیشتر در محیط‌های تحقیقاتی و دانشگاهی به کار می‌رود.

4. مک او اس سرور (macOS Server)

این سیستم عامل بیشتر برای سرورهای کوچک و کاربران خاص که در اکوسیستم اپل فعالیت می‌کنند، مناسب است. مک او اس سرور اغلب در محیط‌های خلاقانه مانند استودیوهای طراحی استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری

سرورها نقشی حیاتی در دنیای فناوری اطلاعات دارند و با توجه به نوع و کاربردشان می‌توانند پاسخگوی نیازهای مختلف کاربران باشند. به عنوان مثال، در صنعت بهداشت و درمان، سرورها برای مدیریت سوابق پزشکی الکترونیکی استفاده می‌شوند. در تجارت الکترونیک، سرورها اطلاعات مربوط به سفارشات و پرداخت‌ها را پردازش می‌کنند. همچنین، در صنایع رسانه‌ای، سرورها وظیفه ذخیره و پخش محتوای ویدئویی را بر عهده دارند. علاوه بر این، سرورها در هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نیز برای پردازش داده‌ها و آموزش مدل‌های پیچیده کاربرد دارند. آشنایی با انواع سرورها، تفاوت‌های آن‌ها با کامپیوترهای معمولی و سیستم عامل‌های مخصوص، به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از عملکرد و اهمیت آن‌ها داشته باشید.